Door kinderen te leren filosoferen, leren we ze verschillende manieren waarop ze over hun eigen denken kunnen denken. Dat helpt ze de dingen die er rondom hen plaatsvinden te begrijpen en hun eigen weg door de wereld banen. We streven ernaar dat ieder kind zijn eigen potentieel waarmaakt door hun denkvaardigheden te stimuleren op een manier die bijdraagt aan hun acties en reacties.
Scheppen van gedeelde werkelijkheid
Filosoferen met groepen bevordert het scheppen van een gedeelde werkelijkheid.
Daarmee bedoelen we dat deelnemers leren om elkaars uitspraken te begrijpen en weten waarover ze het wel of juist niet eens zijn. Dat begrip zorgt ervoor dat ze weten waarvan ze mogen uitgaan wanneer een ander iets zegt en waarop ze kunnen vertrouwen. Dat gesprek eindigt eigenlijk niet echt, maar zorgt al pratend voor een groeiend vertrouwen in elkaar.
Iedere uitspraak is een onderwerp van onderzoek
Filosoferen met groepen maakt deelnemers zekerder van zichzelf en hun denken omdat het uitgangspunt is dat iedere uitspraak onderwerp van onderzoek is. Dat wil zeggen dat ook de uitspraken van hoogpresterende en taalvaardige leerlingen onderwerp van onderzoek kunnen zijn. Iedereen mag vragen stellen. Dat biedt laagtalige deelnemers veel mogelijkheden en de ervaring leert dat deelnemers de complimenten wanneer ze van gedachten veranderen als een stimulans ervaren om zelf dieper te denken.
Denken over jouw leefwereld en die van een ander
Filosoferen is belangrijk, want het leert deelnemers al pratend na te denken over hun leefwereld. Een goede gespreksleider sluit aan op de directe leefwereld van de deelnemers, maar bevraagt ook (tot op heden) algemeen geaccepteerde kwesties. Zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen? En als die er zijn, zijn ze dan belangrijk? Moeten de mensen voor de planeet zorgen? En als ze dat moeten, waarom dan?
Ontwikkelen van intellectuele moed
Filosofielessen kunnen je in de toekomst helpen bij het maken van weloverwogen beslissingen. De vaardigheden die je tijdens het filosoferen ontwikkelt zijn: luisteren voordat je een oordeel geeft, eerst begrijpen en dan pas besluiten of je het ergens mee eens/oneens bent, twijfelen aan je eigen aannames. Dat geeft je ook in de toekomst de ruimte om op eerdere opvattingen terug te komen. Daarmee raak je vertrouwd met de intellectuele moed om te kunnen zeggen dat je inmiddels iets anders denkt dan je dacht.
Filosoferen is je eigen mening bevragen op een veilige manier
Filosoferen is veel meer dan alleen maar meningen uitwisselen. Filosoferen is vooral je mening onderbouwen met argumenten. Het gesprek geeft de deelnemers de mogelijkheid om een langere tijd aandachtig naar elkaar te luisteren en op elkaar te reageren. In het onderzoeksgesprek staat er iets (de waarheid) op het spel en tegelijkertijd hebben de deelnemers de kans om van gedachten te veranderen. Iedere deelnemer is het waard om naar te luisteren en te bevragen. De uitspraken worden zodra ze zijn uitgesproken als het ware eigendom van de groep. Zo laten de deelnemers veel van zichzelf zien en blijft het toch veilig.
Filosoferen is het ontwikkelen van luistervaardigheid.
Filosoferen kan kinderen helpen om naar elkaar te luisteren. Dat is ook nodig, want de gespreksleider heeft het antwoord niet: ze zullen het met elkaar moeten uitzoeken. De gespreksleider is niet zoals een docent een voortdurende bron van kennis en waardeoordelen. Sterker: wanneer de gespreksleider de indruk wekt dat hij/zij het antwoord heeft, stopt over het algemeen het denken van de leerlingen. De deelnemers ontwikkelen
hun luistervaardigheid in de loop van hun schoolcarrière. Kleuters leren in eerste instantie om te herhalen wat een groepsgenoot heeft gezegd. Naarmate leerlingen ouder worden en vaker oefenen, kunnen ze langer luisteren en beter onthouden. Tijdens het gesprek maken we onderscheid tussen horen, dat bijna onbewust gebeurt, en luisteren, dat vraagt om focus en concentratie. Die luistervaardigheid levert veel op bij andere zaakvakken.
Filosoferen zorgt voor sociale cohesie
Filosofie maakt van je groep een sociaal vaardige groep, juist omdat de deelnemers op elkaar zijn aangewezen. De gespreksleider stuurt op pedagogische veiligheid, maar nooit op de inhoud van het denken. Dat confronteert deelnemers met opvattingen die ze niet dagelijks horen en waarmee ze het hevig oneens kunnen zijn zonder boos te worden. Onze ervaring leert dat groepen die langere tijd met elkaar filosoferen beter samenwerken en in de praktijk minder conflicten hebben omdat ze geoefend zijn in met elkaar argumenteren.
Want, denken is leuk!
Denken is leuk, want je kunt jezelf en anderen verrassen. Soms blijkt tijdens het gesprek dat je het tot je eigen verrassing niet langer eens bent met jezelf. Filosoferen geeft leerlingen de kans om te denken buiten de grenzen van het (direct) mogelijke, doordat we gedachte-experimenten doen. Denk daarbij aan vragen zoals: kun je de toekomst stelen? Mag je ongehoorzaam zijn? Wie is de baas van de taal?
Comments